Riziko Nedir, Niçin Önemlidir?
Türkçeye İtalyancadan geçen riziko sözcüğü tehlike ya da risk anlamlarında kullanılır. Diğer alanların yanı sıra sigortacılıkta oldukça yaygın kullanılan bir kavramdır. Sigorta sisteminin temelini riziko ya da risk yönetimi oluşturur. Sigorta şirketleri teminat altına alınacak varlığa yönelik mevcut risklerin analizini yapar. Riskin meydana gelme olasılığı çerçevesinde bir prim miktarı hesaplar.
Böylece hesaplanan primin ödenmesi halinde söz konusu varlık poliçede yazılı kapsam ve limitler dahilinde sigorta güvencesi altına alınmış olur. Riskin gerçekleşmesi durumunda sigorta şirketi sigortalıya tazminat ödemesi yapar. Bu noktada risk analizinin önemi devreye girer. Doğru yapılan analiz ile sigorta şirketi zarar etmeden faaliyetlerini sürdürme imkânı elde eder.
Riziko Nedir?
Sözlük anlamına benzeyen şekilde kullanılan riziko sözcüğü, sigortacılıkta hemen her poliçenin temel unsuru olarak bulunur. Rizikonun gerçekleşmesi sigortalı açısından zarar, sigorta şirketi açısından ise tazminat ödeme yükümlülüğü anlamına gelir. Bu durumda sigorta şirketinin oluşan hasara karşılık tazminat ödemesi yükümlülüğü devreye girer. Deprem sigortası olarak da bilinen DASK açısından riziko, deprem gibi bir doğal afetin olması ve sigortalanan evin bundan etkilenmesi olacaktır.
Rizikoya bağlı zararların sigorta şirketine belirli bir prim karşılığında devredilmesi ile şirket olası risklerin toplamı kadar yükümlülük altına girmiş olur. Bu çerçevede riziko kavramı sigorta hukukunun da temel konularından birini oluşturur. Sigorta şirketinin tazmin borcu ile karşı karşıya kalmasını doğuracak tüm olaylar riziko olarak kabul edilir. Rizikonun gerçekleşme olasılığının düşük ya da yüksek olması planlanan risk primini etkileyecek en önemli faktördür.
Riziko Hangi Durumlarda Geçerlidir?
Sigortacılıkta rizikonun hangi durumlarda geçerli olacağı önemli bir konudur. Örneğin sigorta sahteciliği veya dolandırıcılık durumunda, sigorta şirketi tazminat ödeme yükümlülüğünden muaf olur. Yine benzer şekilde sigortalının ihmali de rizikonun geçerliliğinin önünde önemi bir engeldir. Rizikonun gerçekleşmesinde ihmali olduğu tespit edilen sigortalıya herhangi bir tazminat ödemesi yapılmayacaktır.
Riskin gerçekleşmesi durumunun hem sigortalı hem de sigorta şirketi tarafından beklenmeyen bir şekilde oluşması rizikonun geçerli olması için şarttır. Meydana gelen olayda kasıt, dikkatsizlik ya da ihmal gibi bir durumun olmaması gerekir. Bu açıdan bir başka dikkat çekici husus da sigortalının yanıltıcı beyan vermemesi gerektiğidir. Sigorta şirketleri zarara uğramamak adına bütün süreci dikkatli bir şekilde inceler.
Riziko Süreci Nasıl İşler?
Riziko yönetimi süreci, sigortacılıkta riskin tanımlanması, değerlendirilmesi ve fiyatlandırılması açısından büyük önem taşır. Etkin risk yönetimi sağlayabilmek adına sigorta şirketleri teminat altına alacakları riskleri, gerçekleşme olasılıklarını, tazminat miktarlarını ve prim tutarlarını gerçekçi bir şekilde hesaplar. Yapılan hesaplarda yapılacak hatalar sigorta şirketi açısından zarar riski içerir. Bu nedenle konuya özel dikkat göstermek zorundadırlar.
Risk analizlerinin doğru bir şekilde yapılması sigorta şirketlerini koruduğu kadar sigortalının haklarının da korunmasını sağlar. Sigortanın tarafları olan sigortalı ve sigorta şirketi açısından rizikonun gerçekleşmesi durumunda önemli yükümlülükler söz konusudur. Rizikonun gerçekleşme süreci ile sigortalıya yüklenen ilk yükümlülük meydana gelen hasarın büyümemesi adına gerekli tedbirleri almasıdır.
Sigortalının zararın artmaması için gerekli önlemleri almaması durumunda, sigorta şirketi tazminat yükümlülüğünü kısmen veya tamamen reddedebilir. Böyle bir durum ile karşılaşmamak için riskin gerçekleşmesi durumunda zararın artmaması için her tülü önlem alınır. Bu aşamadan sonra riziko süreci açısından atılacak ikinci adım hasar bildiriminin uygun yöntemler kullanılarak zamanında ve doğru bir şekilde yapılmasıdır.
Sigorta şirketine hasar bildiriminin ulaşması ile birlikte gerekli incelemeler hemen başlatılır. Şirket öncelikle hasarın doğruluğu ile boyutunu değerlendirir. Bu sırada yapılan bir başka inceleme ve değerlendirme de sigortalı yükümlülüklerinde olması muhtemel ihmal veya kusurun varlığıdır. Böyle bir problem tespit edilmemesi halinde hasar büyüklüğü ile tazmin edilecek miktarın tespitine geçilir. Sürecin sonuna sorunsuz ulaşılması durumunda sigorta şirketi, gerekli incelemeler sonucu rizikonun poliçe kapsamına girdiği tespit edilirse ve sigortalının yükümlülüklerinde ihmal olmadığı anlaşılırsa tazminat ödemesini gerçekleştirir.
Riziko ile İlgili Sigortalı Kişilerin Sorumlulukları Nelerdir?
Sigorta poliçesi sigorta şirketi ile sigortalı arasında düzenlenen bir akittir. Bu akit ile tarafların hak ve yükümlülükleri kayıt altına alınmış olur. Sigorta edilen varlıklara ilişkin rizikonun gerçekleşme sürecine dair sigortalının hakları olduğu gibi birtakım sorumlulukları da vardır. Sigortalının sorumluluklarını yerine getirmede kusurlu davrandığının tespit edilmesi halinde sigorta şirketi üstlendiği rizikolara karşılık tazminat ödemesini yapmayacaktır.
Rizikonun gerçekleşmesinde sigortalının öncelikli sorumluluğu kusur, ihmal veya kastının bulunmamasıdır. Sigortalı bu noktada hem hukuken hem de ahlaken sorumlu durumda olacaktır. Gerçekleşen riziko ile birlikte sigorta edilen varlık hasar görmüş olur ve sigortalının bildirim yükümlülüğü devreye girer. Hasar bildirim sürecinde sigortalının başta gelen sorumluluğu doğru bilgi vermektir. Yanıltıcı bilgi veren sigortalının tazminat ödemesi alması mümkün olmaz.
Sigortalı, hasarın meydana geldiği andan itibaren olaydan sigorta şirketini uygun yol ve yöntemler ile haberdar etmek durumundadır. Hasar bildirimi süresi, poliçe şartlarına göre değişiklik gösterebilmekle birlikte, genel uygulamada 5 iş günü olarak belirlenir. Bildirimde olayın oluş şekli ile her bir detay eksiksiz ve doğru bir şekilde beyan edilir. Riziko adresi ve diğer bilgilerde yapılacak hatalı beyan, sürecin uzaması ya da olumsuz sonuçlanması anlamına gelebilir.
