Araç Değer Kaybı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Trafik kazaları, araçlarda meydana gelen fiziki hasarların yanı sıra, onarım sonrasında dahi aracın piyasa değerinde bir düşüşe neden olabilmektedir. Araç değer kaybı olarak adlandırılan bu durum, kaza geçiren bir aracın ikinci el piyasasında, hasarsız ve aynı özelliklerdeki bir araca göre daha düşük bir fiyata alıcı bulması anlamına gelir. Araç sahipleri için önemli bir maddi kayıp anlamına gelen bu durumun tazmini, belirli şartlar altında mümkündür.
Araç Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı nedir sorusunun en temel yanıtı; bir aracın trafik kazası sonucu hasar görmesi ve bu hasarın onarılmasının ardından, aracın ikinci el piyasa değerinde meydana gelen azalmadır. Onarım ne kadar kusursuz yapılırsa yapılsın, kaza geçmişi olan bir araç, potansiyel alıcılar nezdinde "hasarlı" olarak algılanabilir ve bu durum, aracın kazasız bir emsaline göre daha düşük bir fiyata satılmasına yol açar.
İşte bu aradaki fark, kaza sonrası değer kaybı olarak ifade edilir ve araç sahibi için gerçek bir mali zarardır. Değer kaybı, aracın TRAMER (Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi) kayıtlarına işlenen hasar bilgisi nedeniyle de oluşabilir.
Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
Araç değer kaybı, bir aracın kaza sonrası onarım görmesi durumunda, onarım ne kadar iyi yapılırsa yapılsın ikinci el piyasa değerinde meydana gelen düşüşü ifade eder. Bu durum, alıcıların hasar geçmişi olan bir araca, hasarsız emsallerine göre daha düşük bir bedel ödemeye istekli olmasından kaynaklanır.
Araç değer kaybı hesaplaması genellikle bilirkişiler veya sigorta eksperleri tarafından yapılır. Yargıtay kararları ve sigortacılık uygulamaları ışığında genel kabul görmüş bir hesaplama mantığı bulunmakla birlikte, her dosya kendi özelinde değerlendirilir.
Hesaplamada dikkate alınan başlıca unsurlar şunlardır:
- Aracın modeli ve markası: Bazı marka ve modeller, ikinci el piyasasında değerini daha iyi korurken, bazıları daha hızlı değer kaybedebilir.
- Aracın yaşı: Genellikle daha yeni araçlarda değer kaybı daha yüksek olur. Yaş ilerledikçe bu fark azalır.
- Aracın kilometresi: Yüksek kilometreli araçlar, düşük kilometreli emsallerine göre daha fazla değer kaybına uğrayabilir.
- Hasarın boyutu ve niteliği: Kaza sonucu oluşan hasarın büyüklüğü, hangi parçaların (örneğin şasi, motor gibi önemli aksamlar) etkilendiği ve onarımın karmaşıklığı değer kaybını önemli ölçüde etkiler. Sadece yüzeysel, kozmetik hasarlar genellikle daha az değer kaybına yol açar.
- Yapılan onarımın kalitesi: Onarımın yetkili serviste mi, özel serviste mi yapıldığı, orijinal yedek parça kullanılıp kullanılmadığı ve işçilik kalitesi değer kaybını belirleyen önemli unsurlardır. Düşük kaliteli bir onarım, değer kaybını artırabilir.
- Aracın kaza öncesi durumu ve bakım geçmişi: Aracın kazadan önce genel kondisyonu, düzenli bakımlarının yapılıp yapılmadığı da dikkate alınır.
- Piyasa koşulları: Aracın model ve segmentindeki genel piyasa talebi ve arzı da değer kaybını dolaylı olarak etkileyebilir.
- Aracın hasar kaydı: Kazanın Tramer sistemine işlenmiş olması, potansiyel alıcılar için bir gösterge olduğundan değer kaybını etkiler.
Bu faktörler doğrultusunda, çeşitli formüller veya yargı kararlarıyla şekillenmiş genel kabul görmüş yöntemler kullanılarak aracın uğradığı reel değer kaybı miktarı belirlenmeye çalışılır.
Araç Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?
Araç değer kaybı nasıl alınır sorusunun yanıtı ve araç değer kaybı başvurusu süreci, genellikle kazada kusurlu olan tarafın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ile ortaklaşa yürütülür.
Adımlar genel olarak şöyledir: Kazaya ilişkin belgeler toplanır, gerekirse değer kaybı için eksper raporu alınır ve hazırlanan belgelerle birlikte kusurlu tarafın sigorta şirketine başvuru yapılır. Sigorta şirketinin teklifi yetersiz bulunursa veya talep reddedilirse Sigorta Tahkim Komisyonu veya mahkemeler nezdinde yasal yollara başvurulabilir.
Araç Değer Kaybı Şartları Nelerdir?
Araç değer kaybı şartları talebin olumlu sonuçlanması için önemlidir. Genel şartlar şunlardır:
- Talepte bulunanın kazada %100 kusurlu olmaması.
- Aracın kaza sonucu değer kaybına uğraması ve bunun ispatlanabilir olması.
- Aracın perte çıkmamış olması.
- Hasarın orijinal parçalarda yeni bir değer kaybı oluşturması.
- Talebin yasal zaman aşımı süresi içinde yapılması.
Bazı şartlar altında aracın yaşı ve kilometresi de dikkate alınabilir.
Araç Değer Kaybını Kim Öder?
Araç değer kaybını kim öder sorusunun birincil yanıtı, kazada kusurlu olan tarafın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, yani trafik sigortasıdır). Her trafik sigortası teklifi poliçesi, bu tür dolaylı zararları yasal limitler dahilinde teminat altına alır.
Bu, temel bir sigorta değer kaybı ödemesi mekanizmasıdır. Kusurlu tarafın sigortası yoksa, limitleri yetersizse veya anlaşmazlık durumunda, değer kaybı doğrudan kusurlu sürücüden ya da aracın sahibinden talep edilebilir. Ayrıca Güvence Hesabı da belirli durumlarda devreye girebilir.
Araç Değer Kaybı İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Araç değer kaybı için gerekli belgeler genellikle şunlardır: Trafik kazası tespit tutanağı, araç ruhsat fotokopisi, sürücü belgesi ve kimlik fotokopisi, hasar fotoğrafları, onarım faturaları ve değişen parça listesi, değer kaybı eksper raporu (tavsiye edilir), karşı tarafın trafik sigortası bilgileri ve mağdurun banka hesap bilgileri.
Araç Değer Kaybı Dilekçe Örneği
Standart bir araç değer kaybı dilekçe örneği her duruma uymayabilir. Ancak bir başvuru dilekçesi genel olarak; başvuru yapılan kurumun adını, başvuru tarihini, talepte bulunanın ve mağdur aracın bilgilerini, kaza tarihini, yerini ve özetini, kusur durumunu, kusurlu araç ve sigorta bilgilerini, talep edilen değer kaybı miktarını ve ekli belgelerin listesini içermelidir. Yüksek tutarlı veya karmaşık taleplerde hukuki destek almak faydalı olacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular
Araç Değer Kaybı Hangi Durumlarda Alınamaz?
Araç değer kaybı, kazada %100 kusurlu olan taraf için talep edilemez. Aracın tam hasara uğrayıp perte çıkması durumunda, genellikle aracın kaza öncesi piyasa değeri ödendiği için ayrıca değer kaybı ödenmez. Çok küçük çaplı, sadece tampon veya ayna gibi kolayca değişen ve aracın değerini etkilemeyen onarımlar için de değer kaybı oluşmayabilir. Aracın çok eski olması veya kilometresinin aşırı yüksek olması gibi durumlarda da Yargıtay kararları ve sigorta uygulamaları çerçevesinde değer kaybı talepleri reddedilebilmektedir.
Araç Değer Kaybı Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Araç değer kaybı talepleri için zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu'na göre haksız fiillerden doğan tazminat talepleri için geçerli olan sürelerdir. Bu süre genellikle zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl ve her durumda fiilin işlendiği tarihten (kaza tarihi) itibaren on yıldır. Ancak ceza zaman aşımı daha uzunsa o süre uygulanabilir. Yasal süreler konusunda güncel bilgi için bir hukuk danışmanına başvurmak en doğrusudur.
Araç Değer Kaybını Kasko Karşılar mı?
Standart kasko poliçeleri genellikle yalnızca sigortalı aracın doğrudan fiziki zararlarını karşılar. Kasko değer kaybı teminatı, yani aracınızın kaza sonrası uğradığı değer düşüklüğü, standart kasko poliçelerinde genellikle doğrudan bulunmaz.
Ancak bazı sigorta şirketleri ek teminat olarak "değer kaybı teminatı" sunabilmektedir. Eğer kazada karşı taraf kusurluysa, değer kaybı o tarafın trafik sigortasından talep edilir. Karşı tarafın sigortası yoksa veya yetersizse, kendi kasko poliçenizdeki İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) teminatı (eğer limitleri ve şartları uygunsa) veya özel olarak eklenmiş bir değer kaybı klozu devreye girebilir.
Bu nedenle kapsamlı bir güvence için kasko teklifi alırken poliçe detaylarının ve ek teminatların dikkatlice incelenmesi tavsiye edilir.
